Kiedy mowa o Małopolsce, pierwsze skojarzenia zwykle prowadzą do Krakowa. Jednak nieco dalej na południowy wschód, ukryta między wzgórzami Beskidu Wyspowego, znajduje się Limanowa — miasto o zaskakująco bogatej historii, nowoczesnej infrastrukturze i unikalnym klimacie, którego próżno szukać w większych ośrodkach.
Miasto o solidnych podstawach
Limanowa to nie przypadkowe miasteczko na mapie. To miejscowość z ponad 450-letnią historią, która już w 1565 roku otrzymała prawa miejskie z rąk Zygmunta II Augusta. Na przestrzeni wieków przeżywała okresy rozkwitu i upadku — od rozwijającej się rafinerii ropy i browaru w XIX wieku po tragedie I i II wojny światowej. Mimo wszystko zawsze potrafiła się podnieść. Dziś miasto liczy 14 430 mieszkańców (stan na 1 stycznia 2024 roku) i stanowi centrum administracyjne powiatu limanowskiego.
Usytuowana w kotlinie u zbiegu potoków Mordarka, Jabłoniec i Starowiejski, Limanowa leży na wysokości od 400 do 700 metrów n.p.m., a jej powierzchnia to dokładnie 18,7 km². Zdecydowaną większość terenu stanowią użytki rolne (60%) i lasy (16%), co nadaje miastu wyjątkowy, zielony charakter.
Dziedzictwo zapisane w krajobrazie
Miasto nie tylko fascynuje historią, ale także zachwyca naturalnym pięknem. Od północy dominuje Pasmo Łososińskie, a od południa wzniesienie Lipowe. Z Miejskiej Góry rozpościera się jedna z najpiękniejszych panoram w regionie — to tu stoi najwyższy stalowy krzyż w Polsce, który stanowi nie tylko punkt orientacyjny, ale i symboliczne miejsce zadumy.
Turystów przyciągają również piesze szlaki — niebieski przez Golców i Ostrą, zielony prowadzący przez Lipowe i Paproć aż do Tymbarku oraz popularna trasa przez Miejską Górę na Sałasz. Warto wspomnieć, że do grudnia 2024 roku działała w Limanowej nowoczesna stacja narciarska „Limanowa-Ski”, oferująca system sztucznego naśnieżania i oświetlenie tras — niestety, została zamknięta przez zarządcę.
Architektura z duszą
Spacer po Limanowej to podróż przez wieki. Bazylika Matki Bożej Bolesnej to nie tylko ważny punkt na mapie religijnej regionu, ale także perła architektury sakralnej. Obok niej znajduje się Dwór Marsów — dziś siedziba Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej, dokumentującego nie tylko historię miasta, ale też pamięć o bitwie z 1914 roku, w której armia austro-węgierska zatrzymała ofensywę rosyjską.
Zabytki wpisane do rejestru województwa małopolskiego to m.in. park miejski, kapliczki przy ul. Kościuszki i koło dworu Marsów, kościół pw. Wszystkich Świętych czy historyczne cmentarze z I i II wojny światowej. Mimo niewielkiej powierzchni, Limanowa oferuje wyjątkowo gęstą sieć obiektów o znaczeniu kulturowym.
Edukacja i rozwój na wysokim poziomie
Infrastruktura edukacyjna miasta imponuje — od miejskich żłobków i przedszkoli po szkoły podstawowe i średnie. Działa tu aż pięć liceów ogólnokształcących, technikum oraz szkoła zawodowa. W Limanowej mieści się również filia Uniwersytetu Pedagogicznego z Krakowa i Centrum Kształcenia Ustawicznego. Edukacja muzyczna reprezentowana jest przez Państwową Szkołę Muzyczną im. Grażyny Bacewicz.
Dla seniorów przygotowano ofertę Uniwersytetu Trzeciego Wieku, co pokazuje, że miasto rozwija się wszechstronnie i myśli o każdej grupie społecznej.
Kultura i sport blisko mieszkańca
Miejski Dom Kultury oraz kino 3D „Klaps” przy ul. Czecha to miejsca spotkań i wydarzeń artystycznych. Miejska Galeria Sztuki oraz Muzeum Parafialne dostarczają mieszkańcom i turystom stałego kontaktu z lokalnym dziedzictwem.
Życie artystyczne Limanowej wzbogacają zespoły regionalne („Limanowianie”, „Spod Kicek”), chóry („Canticum Iubilaeum”, Chór Męski, Chór Chłopięcy) i orkiestry dęte. Ich działalność to nie tylko lokalna duma, ale też znakomita promocja miasta poza jego granicami.
Pod względem sportowym Limanowa prezentuje się równie dobrze. Oprócz licznych klubów piłkarskich (w tym Limanovii) działają tu również kluby karate, pływackie, fitness, jeździeckie, taneczne, a nawet cheerleaderskie. W mieście dostępne są hale sportowe, stadion piłkarski im. Romana Szumilasa, pływalnia, kort tenisowy, kręgielnia i strzelnica. Do tego przyjazny deptak „Bulwary” idealnie nadaje się do biegania, jazdy na rolkach i rowerze.
Problemy i potencjał
Pomimo wielu osiągnięć, Limanowa boryka się z problemem, który od lat pozostaje nierozwiązany: brak dogodnych połączeń komunikacyjnych z większymi miastami. Linia kolejowa nr 104 z Chabówki do Nowego Sącza nie została zelektryfikowana, a przewozy pasażerskie na niej praktycznie ustały. Droga krajowa nr 28 i wojewódzka nr 965 to jedyne bezpośrednie szlaki drogowe. Brakuje obwodnicy, a bezpośrednie połączenie kolejowe z Krakowem nadal pozostaje na etapie planów.
Jednak Limanowa, dzięki aktywności mieszkańców i dobrze zarządzanym funduszom unijnym (nagroda za najlepsze wykorzystanie środków UE w 2004 r.), nie traci rozpędu. Przeciwnie — konsekwentnie rozwija infrastrukturę miejską, edukacyjną i kulturalną.
Miasto z sercem
W Limanowej bije serce regionu. Tu historia spotyka się z nowoczesnością, a przyroda współgra z miejskim rytmem. To idealne miejsce do życia — dla rodzin, studentów, seniorów i przedsiębiorców. To także świetny kierunek weekendowego wypadu dla tych, którzy chcą uciec od tłoku Krakowa, a jednocześnie nie rezygnować z atrakcji.
Nie bez przyczyny mówi się, że Limanowa to „mała stolica południowej Małopolski”. I choć nie otacza jej zgiełk metropolii, właśnie w tym tkwi jej największa siła.
Dodane przez Mikołaj Czarnecki
Doświadczony dziennikarz portalu Nowiny Zabrzańskie. Specjalizuje się w tematyce lokalnej Zabrza i regionu Górnego Śląska. Pasjonat spraw społecznych, kulturalnych i historycznych miasta.
