Czym jest niepłodność i jak często występuje
Niepłodność to choroba układu rozrodczego polegająca na braku ciąży po roku regularnych stosunków bez stosowania antykoncepcji. W literaturze medycznej przyjmuje się, że problem dotyczy nawet co siódmej pary w krajach rozwiniętych, a w regionach takich jak południowo‑wschodnia Azja, Afryka Północna czy Europa Środkowo‑Wschodnia odsetek par zmagających się z niepłodnością może sięgać 30 %. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego trudności z poczęciem ma około 1,5 mln par w Polsce. Takie dane pokazują, że zagadnienie leczenie niepłodności Zabrze jest istotne nie tylko dla par z województwa śląskiego, lecz także dla całego kraju.
Przyczyny niepłodności – męskie i kobiece
Szukając skutecznych terapii, trzeba zrozumieć przyczyny. U mężczyzn do najczęstszych należą choroby jąder, cukrzyca, zaburzenia pracy tarczycy, otyłość, hiperprolaktynemia, impotencja, obniżona jakość nasienia, przewlekły stres oraz nadużywanie niektórych leków. Nieprawidłowy styl życia (palenie, alkohol, nadmierny stres) dodatkowo obniża jakość plemników. U kobiet problemy z zajściem w ciążę wynikają często z zaburzeń hormonalnych (np. zespół policystycznych jajników), endometriozy, niedrożności jajowodów, chorób tarczycy czy czynników immunologicznych. Warto pamiętać, że wiele przyczyn jest odwracalnych dzięki farmakoterapii, leczeniu operacyjnemu lub zmianie stylu życia.
Jak wygląda diagnostyka
Pierwszym krokiem jest szczegółowy wywiad i badania laboratoryjne. W poradniach, także w Zabrzu, wykonuje się komputerową analizę nasienia, standardowy seminogram, badanie chromatyny plemników oraz testy oksydoredukcyjne (ROS). U kobiet ocenia się rezerwę jajnikową, poziomy hormonów (FSH, LH, prolaktyny, TSH), a także wykonuje ultrasonografię narządów rodnych i badanie drożności jajowodów. Przeprowadza się również test Post Coital, który ocenia interakcję między śluzem szyjkowym a plemnikami. Kompleksową diagnostykę prowadzi się pod opieką lekarzy ginekologów i andrologów; w Zabrzu taką opiekę oferuje m.in. poradnia Revitamed, której zespół tworzą dr n. med. Mariusz Wójtowicz i lek. med. Daria Wójtowicz.
Metody leczenia niepłodności
Leczenie zachowawcze i farmakologiczne
W wielu przypadkach wystarczają zmiany stylu życia oraz terapia farmakologiczna. Regulacja gospodarki hormonalnej, leczenie infekcji, redukcja masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej i odstawienie używek mogą znacząco poprawić płodność. U mężczyzn wykonuje się również zabiegi chirurgiczne, takie jak usunięcie żylaków powrózka nasiennego czy przywrócenie drożności nasieniowodów; operuje się też stulejkę i wnętrostwo.
Inseminacja domaciczna (IUI)
Jednym z pierwszych etapów terapii jest inseminacja domaciczna – prosty, bezbolesny zabieg polegający na wprowadzeniu do jamy macicy odpowiednio przygotowanych plemników. Wyróżnia się kilka jej rodzajów (doszyjkowa, dojajowodowa, domaciczna), ale w praktyce najczęściej stosuje się IUI. Procedura bywa pierwszym wyborem u par z obniżoną jakością nasienia, zaburzeniami owulacji lub niepłodnością idiopatyczną. Przebiega ambulatoryjnie i nie wymaga znieczulenia, dzięki czemu przypomina naturalne zapłodnienie.
Zapłodnienie in vitro (IVF)
Metoda in vitro to najbardziej zaawansowany i skuteczny sposób leczenia niepłodności. Termin in vitro oznacza „w szkle” i odnosi się do procedur wykonywanych poza organizmem – w laboratorium. Terapia składa się z kilku etapów. Najpierw lekarz stymuluje owulację, podając leki hormonalne, aby w jajnikach dojrzało kilka komórek jajowych. Gdy są gotowe, przeprowadzana jest punkcja jajników – kilkunastominutowy zabieg w znieczuleniu ogólnym – podczas którego pobiera się płyn pęcherzykowy z oocytami. W tym samym czasie partner oddaje nasienie, które jest przygotowywane i selekcjonowane. Następnie dochodzi do zapłodnienia w laboratorium, a powstałe zarodki są hodowane przez kilka dni. Po ocenie jakości zarodków transferuje się jeden lub dwa do macicy, najczęściej między trzecim a piątym dniem rozwoju; procedura trwa 10–15 minut i nie wymaga znieczulenia. Skuteczność metody zależy od wieku kobiety, parametrów nasienia, stylu życia i innych czynników; w pierwszym cyklu może sięgać ok. 40 %.
Docytoplazmatyczna iniekcja plemnika (ICSI)
ICSI to technika, w której do wnętrza komórki jajowej wstrzykuje się pojedynczy, wyselekcjonowany plemnik. Stosuje się ją, gdy przyczyną niepłodności jest czynnik męski (niska liczba ruchliwych plemników, azoospermia), a także w przypadku endometriozy, niepłodności immunologicznej czy niepowodzeń wcześniejszych prób klasycznego IVF. Metoda ta umożliwia zapłodnienie nawet przy bardzo słabych parametrach nasienia i odsetkach ruchliwych plemników.
Assisted Hatching (wspomagane wylęganie)
Assisted Hatching to technika wspomagająca implantację zarodka. Polega na delikatnym nacięciu osłonki przejrzystej (zona pellucida) chroniącej zarodek, aby ułatwić mu „wyklucie się”. Zabieg stosuje się najczęściej w piątej dobie rozwoju, zwłaszcza po krioprezerwacji, gdy osłonka może być stwardniała. Metoda jest rozważana u pacjentek powyżej 37 roku życia, przy co najmniej dwóch nieudanych cyklach IVF lub gdy jakość zarodków jest niska. Ryzyko uszkodzenia zarodka jest niewielkie, jednak procedura może zwiększyć szansę na ciążę mnogą jednojajową.
Gdzie leczyć niepłodność – oferta w Zabrzu i regionie
Mieszkańcy Zabrza mają dostęp do poradni Revitamed przy ul. Wolności, gdzie wykonuje się inseminacje, zapłodnienie in vitro, ICSI i Assisted Hatching oraz oferuje kompleksową diagnostykę niepłodności i test post coital. Klinika współpracuje z andrologiem i dysponuje nowoczesnym laboratorium. W samym mieście nie ma jednak dużego ośrodka leczenia niepłodności, dlatego pary często korzystają z klinik w pobliskich miastach. W Rudzie Śląskiej (około 6 km od Zabrza) działa FERTILITA, gdzie badanie Sono‑HSG kosztuje od 1000 zł, seminogram od 150 zł, zapłodnienie in vitro od 5500 zł, a transfer zarodków od 1300 zł. W Chorzowie (ok. 9 km) konsultacje prowadzi Centrum Medyczne Severux, a w Katowicach (19 km) monitorowanie owulacji w Hygge Clinic kosztuje 100 zł. W Gliwicach (10 km) Serafin Klinika dla Kobiet oferuje konsultacje i monitoring owulacji od 150 zł. Bliskość tych placówek sprawia, że pary z Zabrza nie muszą podróżować daleko, aby skorzystać z wysokiej klasy usług medycznych.
Dodane przez Mikołaj Czarnecki
Doświadczony dziennikarz portalu Nowiny Zabrzańskie. Specjalizuje się w tematyce lokalnej Zabrza i regionu Górnego Śląska. Pasjonat spraw społecznych, kulturalnych i historycznych miasta.
