Budżet obywatelski Zabrze to najprostsza droga, by zamienić lokalny problem w gotowe rozwiązanie – od zielonego skweru i bezpiecznego przejścia dla pieszych po plac zabaw czy siłownię plenerową. W tym przewodniku dowiesz się, jak przejść przez zgłoszenie, jak głosować oraz jak zwiększyć szanse swojego pomysłu, korzystając z doświadczeń z ostatnich edycji i oficjalnych zasad.
Czym jest budżet obywatelski w Zabrzu?
Budżet obywatelski w Zabrzu to konsultacje z mieszkańcami, w których wybierane są zadania do ujęcia w projekcie budżetu miasta na kolejny rok. W praktyce oznacza to, że każdy mieszkaniec może zaproponować inwestycję lub działanie publiczne w swojej dzielnicy lub w skali całego miasta, a następnie – w otwartym głosowaniu – zdecydować, na co faktycznie zostaną przeznaczone środki. Zabrze prowadzi kolejne edycje BO, systematycznie zwiększając jakość procedur i transparentność, a harmonogram co roku precyzuje etapy od naboru projektów po ogłoszenie wyników i wpisanie zwycięskich zadań do projektu budżetu.
Jak działa proces w Zabrzu: etapy krok po kroku
Najpierw mieszkańcy zgłaszają projekty w określonym terminie. Urząd dokonuje wstępnej weryfikacji formalno-prawnej i finansowej (czy zadanie mieści się w zadaniach własnych gminy, czy teren należy do miasta, czy koszty są racjonalne). Po publikacji listy projektów dopuszczonych do głosowania mieszkańcy wybierają zwycięskie propozycje – osobno w puli ogólnomiejskiej i dzielnicowej. Następnie urząd ogłasza wyniki i przygotowuje projekt budżetu miasta, w którym ujmuje zwycięskie zadania do realizacji. W ostatniej edycji głosowanie trwało od 8 do 25 września, a wyniki podano 9 października, co daje przejrzysty rytm działań i pozwala planować komunikację mieszkańców z wyprzedzeniem.
Kto może głosować i jak to zrobić?
Prawo głosu ma każdy mieszkaniec Zabrza – bez wymogu meldunku. Co ważne, osoby poniżej 13. roku życia mogą zagłosować za zgodą opiekuna prawnego. Głosy można oddać elektronicznie (platforma miejska) albo tradycyjnie – na papierowej karcie. Taka hybrydowa forma ułatwia udział seniorom oraz osobom mniej biegłym cyfrowo, a jednocześnie utrzymuje wygodę głosowania online dla większości mieszkańców.
Skala i efekty: frekwencja, liczba projektów, budżety
Budżet obywatelski Zabrza cieszy się stałym zainteresowaniem. W XI edycji (głosowanie 9–26 września 2024 r.) odnotowano 21 140 ważnych kart – z czego aż 18 496 elektronicznie. Rok później, w XII edycji, w głosowaniu wzięło udział 21 606 mieszkańców; wybrano 25 projektów o łącznej wartości 7,56 mln zł, które mają zostać zrealizowane w 2026 roku. Takie liczby pokazują, że mieszkańcy realnie współdecydują o inwestycjach, a skala przedsięwzięć jest znacząca dla jakości życia w dzielnicach.
Jak napisać dobry projekt do „budżet obywatelski Zabrze” – checklist autora
• Zadanie własne gminy: upewnij się, że projekt dotyczy kompetencji miasta (np. drogi gminne, zieleń miejska, infrastruktura rekreacyjna).
• Tytuł i opis użytkowy: postaw na klarowną nazwę i konkretne korzyści dla mieszkańców (bez marketingowego żargonu).
• Lokalizacja i własność: wskaż dokładny adres/obszar i sprawdź status prawny terenu (miejski, bez sporów i ograniczeń).
• Realność budżetu: przygotuj wstępny kosztorys w oparciu o miejskie wytyczne i cenniki – lepiej zawnioskować o etap I niż przeszacować i odpaść.
• Utrzymanie i dostępność: opisz, jak obiekt będzie utrzymywany i czy zapewniasz dostępność dla osób z niepełnosprawnościami.
• Zgodność z regulaminem: przejdź punkt po punkcie przez regulamin i załączniki (np. oświadczenia o zgodach do dysponowania terenem). To często pomijany, a krytyczny element oceny formalnej.
Najczęstsze błędy – i jak ich uniknąć
• Niejasna własność terenu: projekty na grunty prywatne lub sporne zwykle odpadają. Zawsze dołącz wymagane oświadczenia.
• Nadmierny zakres lub koszt: lepiej zaplanować projekt modułowo – etapowanie zwiększa szanse i skraca czas realizacji.
• Brak zgodności z przepisami: jeśli projekt wymaga decyzji administracyjnych (np. zgody konserwatora, uzgodnień drogowych), wskaż to i oszacuj wpływ na harmonogram.
• Zbyt ogólny opis korzyści: pokaż liczby – ilu mieszkańców skorzysta, jakie problemy rozwiążesz (bezpieczeństwo, rekreacja, zdrowie).
Jak promować projekt i zdobyć głosy – etycznie i skutecznie
Budżet obywatelski to rywalizacja pomysłów, ale wygrywają ci, którzy potrafią opowiedzieć o korzyściach. Przygotuj krótkie materiały informacyjne, pokaż wizualizacje i mapkę lokalizacji, zaproś mieszkańców na spotkanie w terenie. Wykorzystaj narzędzia dzielnicowe (Rady Dzielnic, szkoły, kluby sportowe, biblioteki), ale pamiętaj o równości szans – nie obiecuj świadczeń w zamian za głos. W dni startu i końca głosowania zorganizuj „szczyt” komunikacyjny: przypomnienia, dyżury informacyjne, pomoc w głosowaniu online dla seniorów. Doświadczenie pokazuje, że najlepsze efekty daje kontakt osobisty oraz jasny przekaz: co, gdzie, kiedy i dla kogo.
FAQ: najczęstsze pytania mieszkańców
• Kiedy trwa głosowanie? Co roku wczesną jesienią – przykładowo w XII edycji było to 8–25 września, a wyniki ogłoszono 9 października.
• Ile projektów mogę wskazać? Standardowo jeden ogólnomiejski i jeden dzielnicowy (szczegóły w regulaminie danej edycji).
• Czy niepełnoletni mogą głosować? Tak, z zgodą opiekuna prawnego dla osób poniżej 13 lat.
• Kiedy realizacja? Zwycięskie projekty są ujmowane w projekcie budżetu miasta na kolejny rok i trafiają do realizacji po uchwaleniu budżetu.
Podsumowanie – Twój głos, Twoja dzielnica
Budżet obywatelski Zabrze działa, gdy mieszkańcy aktywnie zgłaszają potrzeby i mądrze głosują. Zanim wyślesz wniosek, sprawdź teren, budżet i zgodność z regulaminem. Zanim zagłosujesz, poznaj projekty w swojej dzielnicy i wybierz te, które wniosą trwałą poprawę jakości życia. To realna, prosta i skuteczna forma współdecydowania o mieście.
Dodane przez Mikołaj Czarnecki
Doświadczony dziennikarz portalu Nowiny Zabrzańskie. Specjalizuje się w tematyce lokalnej Zabrza i regionu Górnego Śląska. Pasjonat spraw społecznych, kulturalnych i historycznych miasta.
