Czy najwyższy punkt w Zabrzu to naturalne wzniesienie? Nie – to architektoniczna perła z początku XX wieku. Wieża ciśnień przy ul. Zamoyskiego góruje nad miastem na wysokość 46 metrów. Ten zabytek przemysłowej architektury nie tylko dominuje nad panoramą Zabrza, ale też stanowi świadectwo jego inżynieryjnej przeszłości i przyszłościowej rewitalizacji.
Zabytkowa wieża ciśnień – wizytówka inżynierii i historii
Wieża ciśnień w Zabrzu, usytuowana przy ul. Zamoyskiego, została zbudowana w 1909 roku według projektu architekta Augusta Kinda oraz radcy budowlanego Friedricha Loose. Konstrukcja ta jest jedną z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych budowli w mieście, a zarazem najwyższym punktem architektonicznym Zabrza. Jej całkowita wysokość wynosi 46 metrów, co plasuje ją w czołówce najwyższych zabudowanych obiektów tego typu w regionie.
Ten monumentalny obiekt powstał w czasach, gdy Zabrze dynamicznie rozwijało się jako przemysłowe centrum Górnego Śląska. Jako element systemu wodociągowego, wieża pełniła kluczową rolę w zaopatrywaniu miasta w wodę pod odpowiednim ciśnieniem. Zastosowanie wysokiej konstrukcji było konieczne z uwagi na ówczesną technologię oraz potrzeby rosnącej populacji.
Unikalna architektura i funkcjonalność
Wieża ciśnień przy ul. Zamoyskiego została zbudowana w stylu ekspresjonistycznym, co wyróżnia ją na tle innych obiektów tego typu w Polsce. Główna konstrukcja opiera się na ośmiu filarach tworzących foremny ośmiobok oraz centralnym filarze, który zapewniał stabilność i nośność całej budowli. W górnej części wieży znajduje się zbiornik wodny, ukryty pod dachem mansardowym, który zwieńczony jest latarnią.
Warto zwrócić uwagę na funkcjonalność dolnych kondygnacji – pierwotnie mieściły się tam biura oraz mieszkania dla pracowników wodociągów. Takie połączenie funkcji technicznej z mieszkalną i administracyjną nie było wówczas powszechne, co jeszcze bardziej podkreśla unikalny charakter obiektu.
Przemiany własnościowe i trudne losy po 2000 roku
W roku 2000 wieża ciśnień oraz 1 hektar przyległego terenu zostały sprzedane przez gminę prywatnemu inwestorowi – Robertowi Wallonowi, zabrzaninowi mieszkającemu w Szwajcarii. Niestety, mimo pierwotnych planów, nie podjął on inwestycji w obiekt i po siedmiu latach sprzedał go firmie Siltech. Przez lata wieża pozostawała w zaniedbaniu, nie wykorzystywano jej potencjału ani funkcjonalności, co budziło niezadowolenie mieszkańców i lokalnych działaczy.
Dopiero w 2017 roku sytuacja uległa radykalnej zmianie – wieżę odkupiło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, które rozpoczęło przygotowania do rewitalizacji obiektu i jego ponownego włączenia w przestrzeń miejską jako atrakcję turystyczną i punkt widokowy.
Nowe życie wieży dzięki środkom unijnym
W 2018 roku Zabrze otrzymało znaczne środki w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020. Projekt rewitalizacji wieży ciśnień przy ul. Zamoyskiego został dofinansowany w ramach działania 10.3.1 dotyczącego rewitalizacji obszarów zdegradowanych – ZIT.
Planowany budżet rewitalizacji wyniósł 34 mln złotych, z czego ponad 23,6 mln pochodziło z funduszy unijnych. Zakres prac obejmował kompleksową renowację elewacji, zabezpieczenie konstrukcji nośnej, adaptację wnętrz na potrzeby kulturalne oraz udostępnienie wieży jako punktu widokowego. Oficjalna realizacja projektu była przewidziana na okres od 12 marca 2018 do 20 grudnia 2019 roku.
Punkt widokowy z panoramą Tatr
Dzięki położeniu i wysokości 46 metrów, wieża ciśnień przy ul. Zamoyskiego oferuje jedną z najbardziej spektakularnych panoram w regionie. Przy dobrej widoczności z jej szczytu można dostrzec nie tylko całe Zabrze, ale również odległe pasma górskie – Beskidy, a nawet Tatry.
To czyni z wieży unikalną atrakcję turystyczną, która łączy wartość historyczną, inżynieryjną i rekreacyjną. Dla mieszkańców jest to również symbol przemysłowej historii miasta oraz jego współczesnych aspiracji do bycia miejscem przyjaznym turystom i pasjonatom historii techniki.
Dziedzictwo i przyszłość wieży ciśnień
Wieża ciśnień w Zabrzu to nie tylko najwyższy punkt miasta, ale także symbol jego przemian. Od kluczowego elementu infrastruktury wodociągowej przez lata zapomnienia, aż po odnowioną atrakcję turystyczną – jej historia to historia Zabrza w pigułce.
Dzięki zaangażowaniu lokalnych instytucji i skutecznemu pozyskiwaniu środków zewnętrznych, udało się ocalić jeden z najcenniejszych zabytków techniki regionu. Dziś wieża ciśnień stanowi ważny punkt na mapie atrakcji Górnego Śląska i przykład udanej rewitalizacji z korzyścią zarówno dla mieszkańców, jak i odwiedzających.
Podsumowanie: nie tylko najwyższy punkt, ale i punkt zwrotny
Wieża ciśnień przy ul. Zamoyskiego w Zabrzu nie jest tylko najwyższym punktem miasta – to miejsce, które łączy przeszłość z przyszłością. To dowód na to, że nawet zaniedbane przez dekady obiekty mogą zyskać nowe życie i stać się filarem lokalnej tożsamości oraz atrakcji turystycznej. Dla Zabrza to nie tylko 46 metrów architektonicznej wysokości – to także szczyt aspiracji do bycia nowoczesnym, otwartym i dbającym o dziedzictwo miastem.
źródło: pl.wikipedia.org
Dodane przez Mikołaj Czarnecki
Doświadczony dziennikarz portalu Nowiny Zabrzańskie. Specjalizuje się w tematyce lokalnej Zabrza i regionu Górnego Śląska. Pasjonat spraw społecznych, kulturalnych i historycznych miasta.
